Jednym z najczęstszych schorzeń stomatologicznych jest przewlekła choroba bakteryjna twardych tkanek zębowych, która prowadzi do ich stopniowej demineralizacji oraz powstawania ubytków. Próchnica między zębami rozwija się etapami, a jej pierwsza faza zwykle przebiega bezobjawowo. Z biegiem czasu zmiany próchnicze postępują, co wiąże się z uszkodzeniami szkliwa, bólem zębów oraz pogłębiającym się stanem zapalnym w obrębie miazgi. Czym jest i jak powstaje próchnica? Jakie są jej najczęstsze objawy i dlaczego nieleczona może być groźna? Przeczytaj!
Czym jest próchnica i jakie są przyczyny jej powstawania?
Ta powszechnie występująca choroba polega na demineralizacji oraz rozpadzie twardych tkanek zębowych. Poszukując odpowiedzi na pytanie, czym jest próchnica, należy pamiętać, że jest to schorzenie wieloczynnikowe. Do jego rozwoju przyczyniają się głównie bakterie próchnicotwórcze kolonizujące jamę ustną. Istotną rolę w etiologii choroby odgrywają zwłaszcza te patogeny, które produkują kwasy na drodze fermentacji cukrów, dobrze tolerują kwaśne środowisko i są zdolne do tworzenia cząsteczek wielocukrów.
Ryzyko rozwoju próchnicy między zębami najczęściej jest związane z:
- nieprawidłową higieną jamy ustnej,
- dietą obfitującą w węglowodany,
- występowaniem chorób przyzębia,
- korzystaniem z ruchomych protez,
- podatnością szkliwa na odwapnienie,
- stosowaniem leków hamujących wydzielanie śliny.
W procesie powstawania zmian próchniczych bierze udział płytka nazębna, w której skład wchodzą zarówno żywe, jak i martwe komórki bakterii. Znajdujące się w niej mikroorganizmy przekształcają cukry z pożywienia w kwasy, które odpowiadają za erozję szkliwa. By zapobiec niszczeniu twardych tkanek i rozwojowi ubytków, bardzo ważne jest szczotkowanie zębów po każdym posiłku i regularne usuwanie płytki nazębnej u stomatologa.
Jakie są najczęstsze objawy próchnicy zębów?
Zmiany próchnicowe dotyczą pacjentów w różnym wieku. O tym, jak szybko powstaje próchnica i dochodzi do tworzenia ubytków, decyduje wiele czynników. Zwykle proces trwa miesiącami, a w wielu przypadkach nawet latami. W początkowym stadium klinicznym choroba uwidacznia się w postaci białych plamek spowodowanych brakiem wapnia. Na tym etapie schorzenie jest niemal całkowicie odwracalne, pod warunkiem że objawy próchnicy zębów zostaną wcześnie zdiagnozowane. W kolejnej fazie dochodzi do powstania ubytków, które często są przyczyną silnego bólu i problemów z uzębieniem. Nieleczona choroba prowadzi do postępu infekcji i rozwoju coraz poważniejszych objawów.
Jakie mogą być konsekwencje nieleczonej próchnicy?
Początkowo zmiany próchnicowe atakują głównie szkliwo. Z biegiem czasu bakterie przedostają się do coraz głębiej położonych tkanek, docierając aż do miazgi. Czy próchnicę da się wyleczyć? Jak najbardziej tak. Jej leczenie najlepiej rozpocząć jak najwcześniej, aby nie dopuścić do wystąpienia niebezpiecznych powikłań. Dlatego warto wiedzieć, jakie są pierwsze objawy choroby i co powinno skłonić do odwiedzenia gabinetu stomatologicznego. Konsekwencje nieleczonego schorzenia mogą być bardzo poważne, od ropnia zęba, aż po miażdżycę, choroby serca, a nawet ogólnoustrojową reakcję zapalną, czyli sepsę. Dlatego zmian próchnicowych nigdy nie należy lekceważyć.
Rola diety w profilaktyce próchnicy – czy zmiana nawyków żywieniowych może pomóc w zapobieganiu tej chorobie?
W przeciwdziałaniu rozwojowi zmian próchniczych i powstawaniu ubytków istotne znaczenie odgrywa przestrzeganie prawidłowych zasad żywienia. Próchnica między zębami często stanowi konsekwencję nadmiernej ilości węglowodanów w diecie. Szczególnie szkodliwe są cukry proste, do których zalicza się m.in. sacharozę, glukozę, maltozę i fruktozę. Stanowią one idealną pożywkę dla bakterii próchnicotwórczych. By zapobiegać uszkodzeniom szkliwa, zaleca się ograniczenie produktów bogatych w węglowodany, regularne szczotkowanie zębów po każdym posiłku, a także unikanie słodkich napojów oraz zastąpienie ich wodą. Najlepsze efekty przynosi zredukowanie ilości i częstości spożywania węglowodanów. Alternatywę dla popularnego cukru mogą stanowić naturalne słodziki, które nie przyczyniają się do rozwoju objawów próchnicy (sorbitol, ksylitol). Do diety warto też włączyć niepróchnicotwórcze przekąski takie jak surowe warzywa, owoce, pestki nasion, orzechy.
W jaki sposób jeszcze można zapobiegać próchnicy?
Poza zmianą nawyków żywieniowych w zapobieganiu rozwojowi tej powszechnie występującej na całym świecie choroby istotną rolę odgrywają regularne wizyty u stomatologa. Zaleca się wizyty w gabinecie stomatologicznym przynajmniej raz na pół roku. W celu zachowania zdrowego uzębienia zalecane jest też stosowanie pasty z fluorem podczas codziennego szczotkowania zębów. Fluor minimalizuje ryzyko powstawaniu ubytków i wspomaga prawidłowy przebieg procesów związanych z remineralizacją szkliwa. Nawet jeśli pojawiają się pierwsze objawy próchnicy zębów, konsultacja ze stomatologiem i szybkie podjęcie właściwych działań pozwoli uniknąć niebezpiecznych powikłań.
